若蝶之慕 发表于 2016-4-19 15:42

從秦簡《爲吏》看《管子》注釋一則

<p>
<p class="MsoNormal" style="text-indent:21.0pt;mso-char-indent-count:2.0"><span style="font-family:宋体"><span style="font-size: 10.5pt;">《管子•牧民篇》:“地辟舉則民留處”。原注:“舉,盡也。言地盡辟,則人留而安居處也。”許維遹認爲“《廣雅•釋詁》:‘發,舉也’,則‘舉’亦可訓爲發。辟、闢同。‘地辟舉’猶言地開發也。”日本學者豬飼彥博則認爲“舉,耕種也。《臣乘馬》曰:‘起一人之繇,百畝不舉。’”</span><a href="file:///H:/%E6%80%A1%E7%84%B6%E9%98%81%E6%96%87%E7%A8%BF%E5%BA%93/%E4%B8%AA%E4%BA%BA%E6%96%87%E9%9B%86/%E5%8E%86%E5%8F%B2%E6%96%87%E9%9B%86/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99.doc#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><!----><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 10.5pt;"></span></span><!----></span></span></a><span style="font-size: 10.5pt;">《事语篇》也有“壤辟舉則民留處”。</span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></span></p>
<span style="font-size: 10.5pt;">
</span>
<p class="MsoNormal" style="text-indent:21.0pt;mso-char-indent-count:2.0"><span style="font-family:宋体"><span style="font-size: 10.5pt;">嶽麓書院藏秦簡《爲吏》</span><span lang="EN-US" style="font-size: 10.5pt;">1586</span><span style="font-size: 10.5pt;">正</span><span lang="EN-US" style="font-size: 10.5pt;">/83</span><span style="font-size: 10.5pt;">正文“草田不舉”,此“舉”字其實就與以上同義。何有祖先生認爲“‘夜草爲灰’的‘夜’應該讀作‘草田不舉’的‘舉’。古文字‘輿’與‘夜’可通作,如清華簡《耆夜》‘耆舉’寫作‘耆夜’,新蔡簡‘平輿君’寫作‘平夜君’可證。可見‘夜’當讀作‘舉’。”他又说:“舉,有點燃的意思。《莊子·讓王》:‘三日不舉火,十年不製衣。’《東觀漢記·光武帝紀》:‘縱兵大掠,舉火燔燒。’‘夜(舉)草爲灰’指點火燒草成灰。‘草田不舉’當指草田不能人爲放火燃燒。”</span><a href="file:///H:/%E6%80%A1%E7%84%B6%E9%98%81%E6%96%87%E7%A8%BF%E5%BA%93/%E4%B8%AA%E4%BA%BA%E6%96%87%E9%9B%86/%E5%8E%86%E5%8F%B2%E6%96%87%E9%9B%86/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99.doc#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><!----><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 10.5pt;"></span></span><!----></span></span></a><span style="font-size: 10.5pt;">網友“魚游春水”(曹先生)指出不妥,並訓“舉”爲“用”,認爲“‘舉’可能是開墾的意思”,隨後何先生在回貼中也認爲此説有可取之處。</span><a href="file:///H:/%E6%80%A1%E7%84%B6%E9%98%81%E6%96%87%E7%A8%BF%E5%BA%93/%E4%B8%AA%E4%BA%BA%E6%96%87%E9%9B%86/%E5%8E%86%E5%8F%B2%E6%96%87%E9%9B%86/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99.doc#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><!----><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 10.5pt;"></span></span><!----></span></span></a><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></span></p>
<span style="font-size: 10.5pt;">
</span>
<p class="MsoNormal" style="text-indent:21.0pt"><span style="font-family: 宋体; font-size: 10.5pt;">從以上來看,“舉”字確實有“開墾”的意思,下面進一步考察“舉”字的這一用義。古文“舉”與“拓”二者實際上可互訓。</span><span style="font-family: 宋体; font-size: 10.5pt;">《廣韻》:“舉,擎也。”《正韻》:“擎,拓也,舉也。”《列子·說符篇》:“孔子之勁,能拓國門之關。”注:“拓,舉也。”賈誼</span><span style="font-family:宋体"><span style="font-size: 10.5pt;">《新書·過秦篇》:“(孝公)有席卷天下,包舉宇內,囊括四海之意,幷吞八荒之心。”“孝公既沒,惠文、武、昭襄王,蒙故業,因遺策,南取漢中,西舉巴蜀,東割膏腴之地,北收要害之郡。”《益壤篇》:“願陛下舉淮南之地以益淮陽”。以上“舉”皆可與“拓”互訓。</span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></span></p>
<span style="font-size: 10.5pt;">
</span>
<p class="MsoNormal" style="text-indent:21.0pt"><span style="font-family: 宋体; font-size: 10.5pt;">“拓”本有“開墾”的意思,故“拓荒”即“開墾荒地”。</span><span style="font-family: 宋体; font-size: 10.5pt;">《牧民篇》“辟”讀爲“闢”,</span><span style="font-family: 宋体; font-size: 10.5pt;">《說文》:“闢,開也。”可知“辟舉”與“開拓”同義。《南齊書·州郡志下》:“開拓夷荒,稍成郡縣。”《清史稿·食貨志一》:“當順康間,直省大吏以開拓爲功,其報墾田總額”。故“地辟舉”即“地開拓”,原注解釋爲“地盡辟”不確切。民“安居處”不必“要地盡辟”。“拓”字又引申爲“拓而廣之”。《增韻》:“斥開也。”揚雄《甘泉賦》:“拓迹開統。”注:“拓,廣也。”</span></p>
<span style="font-size: 10.5pt;">
</span><span style="font-size:10.5pt;mso-bidi-font-size:12.0pt;font-family:宋体;
mso-bidi-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-font-kerning:1.0pt;mso-ansi-language:
EN-US;mso-fareast-language:ZH-CN;mso-bidi-language:AR-SA"><span style="font-size: 10.5pt;">&nbsp; &nbsp; 由此可知,《爲吏》</span></span><span style="font-size:10.5pt;mso-bidi-font-size:12.0pt;font-family:宋体;mso-ascii-font-family:
&quot;Times New Roman&quot;;mso-hansi-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-bidi-font-family:
&quot;Times New Roman&quot;;mso-font-kerning:1.0pt;mso-ansi-language:EN-US;mso-fareast-language:
ZH-CN;mso-bidi-language:AR-SA">“草田不舉”即“草田不拓”。《漢書·東方朔傳》顔師古注:“草田謂荒田未耕墾也。”《冊府元龜》卷五百三十五本注:“草田謂荒田也。”故“草田不舉””即“荒廢的田地得不到開墾”。睡虎地秦簡《秦律十八種•田律》“毋敢夜草爲灰”中“夜”字,當讀爲“掖”,即“藏”的意思。《紅樓夢》:“掖在袖里。”《農諺選》:“蠶無夜食不長,馬無夜草不肥。”此處“夜”也是讀爲“掖”。“爲灰”實是“燒草爲灰”。可知“毋敢夜草爲灰”即“不敢藏草以燒爲灰”,故“夜草爲灰”與“草田不舉”無涉。</span><span style="font-size: 10.5pt;">
</span>
<div><!----><br clear="all">
<hr align="left" size="1" width="33%">
<!---->
<div id="ftn1">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///H:/%E6%80%A1%E7%84%B6%E9%98%81%E6%96%87%E7%A8%BF%E5%BA%93/%E4%B8%AA%E4%BA%BA%E6%96%87%E9%9B%86/%E5%8E%86%E5%8F%B2%E6%96%87%E9%9B%86/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99.doc#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><!----><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size:9.0pt;font-family:
&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-font-family:宋体;mso-font-kerning:1.0pt;mso-ansi-language:
EN-US;mso-fareast-language:ZH-CN;mso-bidi-language:AR-SA"></span></span><!----></span></span></a><span style="font-family:宋体;mso-ascii-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-hansi-font-family:
&quot;Times New Roman&quot;">郭沫若:《管子集校》,人民出版</span><span style="font-family:宋体">社,<span lang="EN-US">1984</span>年,第<span lang="EN-US">34</span>頁。</span></p>
</div>
<div id="ftn2">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///H:/%E6%80%A1%E7%84%B6%E9%98%81%E6%96%87%E7%A8%BF%E5%BA%93/%E4%B8%AA%E4%BA%BA%E6%96%87%E9%9B%86/%E5%8E%86%E5%8F%B2%E6%96%87%E9%9B%86/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99.doc#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><!----><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size:9.0pt;font-family:
&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-font-family:宋体;mso-font-kerning:1.0pt;mso-ansi-language:
EN-US;mso-fareast-language:ZH-CN;mso-bidi-language:AR-SA"></span></span><!----></span></span></a><span style="font-family:宋体">何有祖:《讀秦簡劄記(二則)》,武漢大學簡帛網,<span lang="EN-US">2013</span>年<span lang="EN-US">4</span>月。<span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></span></p>
</div>
<div id="ftn3">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///H:/%E6%80%A1%E7%84%B6%E9%98%81%E6%96%87%E7%A8%BF%E5%BA%93/%E4%B8%AA%E4%BA%BA%E6%96%87%E9%9B%86/%E5%8E%86%E5%8F%B2%E6%96%87%E9%9B%86/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99/%E4%BB%8E%E7%A7%A6%E7%AE%80%E3%80%8A%E4%B8%BA%E5%90%8F%E3%80%8B%E7%9C%8B%E3%80%8A%E7%AE%A1%E5%AD%90%E3%80%8B%E6%B3%A8%E9%87%8A%E4%B8%80%E5%88%99.doc#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><!----><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size:9.0pt;font-family:
&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-font-family:宋体;mso-font-kerning:1.0pt;mso-ansi-language:
EN-US;mso-fareast-language:ZH-CN;mso-bidi-language:AR-SA"></span></span><!----></span></span></a><span style="font-family:宋体;mso-ascii-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-hansi-font-family:
&quot;Times New Roman&quot;">見武漢大學簡帛網“簡帛論壇”中《嶽麓秦簡的“草田不舉”》一文。</span></p>
</div>
</div>
<br>
</p>
页: [1]
查看完整版本: 從秦簡《爲吏》看《管子》注釋一則